Goochelaar, illusionist of mentalist. Drie woorden die vaak door elkaar worden gebruikt als het gaat om het boeken van artiesten die magische acts leveren. Waar veel mensen denken dat er weinig tot geen verschil tussen zit, zou je het kunnen vergelijken met het verschil tussen rap en een opera. Weliswaar allebei muziekstijlen maar dan wel enorm verschillend. Sommige illusionisten voelen zich beledigd als ze voor goochelaar worden aangesproken terwijl er ook magische artiesten zijn die je niet zomaar in een hokje kunt plaatsen. Wat is nou eigenlijk het verschil tussen een goochelaar, een illusionist en een mentalist? Bestaat er ook een soort van hiërarchie? Welke artiest past het best bij uw evenement?
Wat is een goochelaar?
Vanuit de historie gezien is goochelen de kunst om het onmogelijke te creëren met behulp van vlugge handbewegingen en andere vormen van afleiding. Dit met als doel om het oog van de toeschouwer te bedriegen. Een mooi voorbeeld hiervan is het oude oplichtersspel balletje balletje waarbij toeschouwers moeten raden onder welke beker het balletje ligt. Zij werden wijsgemaakt dat ze door goed te kijken dit spel konden winnen, maar de goochelaar was hen altijd te snel af.
Goochelaars maken veelal gebruik van kleine hulpmiddelen zoals ringen, kaarten, doekjes of voorwerpen die zij van hun toeschouwers lenen. Doordat hun attributen weinig ruimte in beslag nemen is de tafelgoochelaar (ook wel close-up goochelaar genoemd) een veel geboekte goochelaar en inzetbaar op nagenoeg elk evenement. Deze goochelaar mengt zich tussen de gasten en laat steeds aan kleine groepjes een korte act zien. Sommige goochelaars zijn hier zo in gespecialiseerd dat zij hier hun volledige inkomsten mee verdienen. Meestal is het echter ook mogelijk dat een goochelaar een groter publiek kan bedienen in de vorm van een centrale act. Hiervoor heeft de goochelaar een podium of een centrale plek in de zaal nodig waar hij voor het hele publiek zijn act gelijktijdig opvoert. Dit kan variëren van een act van +/- 10 minuten die tussen de gangen van een diner wordt opgevoerd tot aan een complete show.
Ten slotte zijn er ook goochelaars die alleen goochelen voor kinderen. Zij bezitten dezelfde vaardigheden als een normale goochelaar, maar hebben ervoor gekozen zich te specialiseren in kinderentertainment. Het werken voor de jongste doelgroep is hun ogen een vak apart.
Wat is een illusionist?
In de loop van de 19eeeuw kwam het theater in opkomst. Een chique uitgaansgelegenheid waar grote groepen mensen gelijktijdig naar een artiest of gezelschap konden kijken. Ook goochelaars vonden hun weg van de markten en de festivals naar het theater. Het theater gaf hen veel meer mogelijkheden om hun publiek voor de gek te houden. Complete podia werden afgestemd op hun acts. Zo werden er bijvoorbeeld luiken in de vloer gemaakt om mensen te laten verdwijnen. Met de komst van dit soort acts werd de illusionist geboren.
Binnen de goochelgemeenschap wordt de term illusionist gebruikt voor de artiest die op het toneel werkt met grote rekwisieten, ook wel illusies genoemd. Denk hierbij aan de bekende doorzaagkist of de zwevende assistente. Een illusionist probeert net als een goochelaar het onmogelijke te creëren voor zijn publiek, maar gebruikt hierbij zaken zoals theaterlicht, rookeffecten en assistentes om het publiek af te leiden.
Voordat u als organisatie een illusionist boekt moet u zichzelf dus afvragen of u kunt bieden wat zo’n act nodig heeft. Een illusie-act heeft nagenoeg altijd een groot podium/speelvlak nodig met coulissen en een grote backstageruimte om de spullen klaar te zetten. Verder wordt er gewerkt met een team bestaande uit assistentes, podiumhulpen en technici. Hierdoor valt een illusionist vaak een stuk duurder uit dan de goochelaar. Met een illusionist heeft u wel meteen een spectaculaire act in huis voor uw gasten en daarnaast bieden veel illusionisten mogelijkheden tot het laten verschijnen van een spreker, directeur of v.i.p. of nieuw producten en bedrijfslogo’s.
Wat is een mentalist?
Mentalisme is een vorm van goochelen waarbij de artiest zijn publiek laat geloven dat hij over bovennatuurlijke mentale gaven beschikt. Waar goochelaars en illusionisten zo hun eigen kleine of grote hulpmiddelen gebruiken om de ogen van hun toeschouwers op het verkeerde been te zetten, maakt de mentalist vooral gebruik van psychologisch inzicht en geheugentechniek. Hun acts wekken bijvoorbeeld de illusie van hypnose, gedachtenlezen en het correct voorspellen van bepaalde keuzes.
Veel goochelaars en illusionisten verwerken mentale effecten in hun programma, maar volgens mentalisten bestaat er een groot verschil tussen goocheltrucs met een mentaal karakter en mentalisme. Dit verschil zit hem vooral in de uitvoering. Een mentalist gebruikt bijvoorbeeld technieken zoals conditionering om zijn toeschouwer een vrije keuze onbewust op te leggen. Daarbij heeft hij meer dan gemiddeld kennis van lichaamstaal. Dit helpt hem o.a. bij het gedachtenlezen.
Het boeken van een professionele mentalist laat vaak een diepe indruk achter bij uw gasten omdat zij het gevoel hebben gehad in aanraking geweest te zijn met bovennatuurlijke en onverklaarbare zaken. Een goede goochelaar kan hetzelfde effect bewerkstelligen, maar bij een goede mentalist zal het publiek in sommige gevallen echt gaan twijfelen of er niet meer is tussen hemel en aarde. Een mentalist komt goed tot zijn recht in een centrale act waar alle gasten gelijktijdig naar kunnen kijken.
Wist je dat:
Een tafelgoochelaar vol verbazing naar een illusionist kan kijken zonder te weten hoe de effecten worden uitgevoerd en dat dit omgedraaid ook zo is?
Wat is een magic entertainer?
Wanneer ik zelf optreed laat ik mij aankondigen als Lars van Tuijl, Magic Entertainer. Ik heb voor deze titel gekozen omdat ik mezelf niet in een hokje kan plaatsen. Toen ik op mijn 16ebegon met optreden was dat als illusionist. Ik trad alleen op met grote acts op het toneel. Inmiddels heb ik mij verdiept in verschillende aspecten van het goochelen. Ik heb me verschillende disciplines eigen gemaakt en ik leer nog altijd dingen bij. Een groot deel van mijn tijd naast het optreden besteed ik aan het lezen van boeken of het bekijken van beeldmateriaal over de goochelkunst. Ik beleef net zoveel plezier als het optreden voor groepjes mensen in een close-up situatie als op een groot toneel.
Conclusie
Naar mijn mening bestaat er geen hiërarchie in de verschillende disciplines van de goochelkunst. Goochelen is geen lineair proces dat begint met een spel kaarten en eindigt bij een grote verdwijntruc. Het heeft te maken met persoonlijke voorkeur en interesses. Het doet mij evenveel plezier om een zeer bedreven illusionist aan het werk te zien als een vaardig kaartgoochelaar.
Wanneer u als organisator het budget en de (speel)ruimte hebt om een illusionist te boeken, dan heeft u ook wel meteen iets speciaals in huis. Onderschat echter niet de kracht van een goocheltruc die zich recht onder de neus van de toeschouwer (of zelfs in de hand van de toeschouwer!) afspeelt. Een tafelgoochelaar kan evengoed een verpletterende indruk achterlaten.